Het ”project” Pad van de Vrijheid zit erop. De laatste wandeling liepen we vandaag met een groep van 12. Het waren allemaal wandelaars die ik al kende, helaas geen nieuwe wandelaars vandaag. Tijdens de 7 etappes met een totale lengte van 155 km, hebben in totaal 53 verschillende mensen meegelopen, en vandaag liepen er 2 wandelaars mee die mij 6x hebben vergezeld.
Ook is nu duidelijk geworden wat de 4 etappes gaan worden die ik ga lopen als ik het Pad van de Vrijheid in een meerdaagse ga aanbieden op de wandelsite. Dat zijn etappes van Wageningen naar Opheusden, Oosterbeek naar Wolfheze, Wolfheze naar Lunteren en Veenendaal naar Wageningen. Vandaag heb ik bekend gemaakt dat ik het zeker ga doen, wanneer is nog onbekend, omdat ik eerst nog de Dutch Mountain Trail wil organiseren voor de wandelsite dit jaar.
Omdat deze lange afstandswandelingen me bevallen zijn, staat het volgende project al op de wandelsite en wel de Heuvelrug hike, de loopt in 5 etappes van Huizen naar Rhenen over de gehele Utrechtse Heuvelrug.
Goed de wandeling van vandaag. We begonnen bij station Veenendaal en liepen naar de koffiestop die na 2 km op de route lag. Daarna liet ik de groep het Kruis op de Berg zien. Het kruis op de berg te Rhenen is opgericht ter nagedachtenis aan zes Nederlanders die hier op 20 november 1944 door de bezetter zijn gefusilleerd. Hun dood was een represaillemaatregel na een vuurgevecht tussen verzetsmensen uit Rhenen en een Duitse onderofficier uit Veenendaal. Toen de daders niet gevonden werden, werd besloten om zes ‘Todeskandidaten’ te laten boeten als afschrikwekkend voorbeeld. Drie van hen kwamen uit de gevangenis aan de Weteringsschans in Amsterdam en drie uit de gevangenis aan het Wolvenplein in Utrecht. De zes werden gefusilleerd tussen 16.00 en 17.00 en moesten blijven liggen tot de volgende morgen. Daarna zijn zij tijdelijk begraven in Veenendaal.
Bij de zeventigjarige herdenking van de fusillade in 2014 werd een vernieuwd en verduurzaamd monument in gebruik genomen. Bijzonder was daarbij dat een meisje op die plek voorlas uit de Bijbel, die slachtoffer ds. Ader toen in zijn binnenzak droeg.
De namen van de zes slachtoffers luiden:
ds. Bastiaan Jan Ader, Pieter Julius ter Beek, Victor Alexandre Guillaume van den Bergh, Thomas Jan Lambrechtsen van Ritthem, Philip de Leeuw en Jan Johannes van der Munnik.
Een andere bijzonder plek was het huis van Remmerstein. Het oorspronkelijke huis Remmerstein, ten noorden van de stad Rhenen gelegen, is al van zeer oude datum. Het wordt al in de 15de eeuw genoemd. De naam Remmerstein of Rammestein houdt vermoedelijk verband met de streek Remmerden of Remmerten, gelegen ten westen van de stad. In de oorlogsjaren hebben er in het landhuis Duitse officieren gewoond. Onder de rieten kap van Buitenplaats Remmerstein bij Achterberg (gemeente Rhenen) is brief gevonden van een Britse parachutist die in de Tweede Wereldoorlog een crash overleefde en vervolgens ontsnapte aan de Duitsers. Op 18 september vertrok Frank McNaught, Brits parachutist van het 11e bataljon van het Parachute Regiment, naar Nederland. Hij zou gedropt worden tijdens operatie Market Garden. Zijn vrouw bleef in Groot-Brittannië achter. McNaught’s vliegtuig werd onderweg beschoten en stortte in de buurt van Achterberg neer. McNaught overleefde de crash en wist onder te duiken op de Buitenplaats Remmerstein bij Rhenen. Hier verbleef hij, samen met Amerikaanse piloten, op zolder en schreef hij een brief aan zijn vrouw over zijn ervaringen van de laatste dagen. De brief eindigde abrupt en werd op de zolder verstopt achter het dakbeschot in een Amerikaans holster. In de brief schrijft hij:
‘I have missed you a lot my darling. I love you more than anyone else in this world, all this time here I have been tortured.’
Het laatste waar ik over wil schrijven zijn de 2 kazematten op de Grebbeberg. Op de Grebbeberg liggen nog twee kazematten (de S17 en de S15) die de tijd relatief ongeschonden doorstaan hebben. De S17, gelegen aan de Heimersteinse Laan, lijkt steeds verder in de aarde weg te zakken, de S15, aan de Cuneraweg nabij de Grebbesluis, gaat een deel van het jaar achter het hoog opschietend onkruid verscholen. Er is een restauratieplan gemaakt dat beide kazematten in oorspronkelijke staat moet terugbrengen. Het betekent concreet o.a. het verwijderen van het naoorlogse metselwerk en de aldus ontstane openingen voorzien van het geëigende hang- en sluitwerk. De restauratie zal het interieur overigens niet toegankelijke maken voor het publiek daar de toegankelijkheid in het recente verleden voor problemen gezorgd heeft. Sofie Dragt heeft op deze plekken inspiratie gekregen voor het volgende lied.
Dan wil ik tenslotte afsluiten met een persoonlijk stukje.
“”Ik ben heel benieuwd wat het ieder gaat brengen!”” Dit is de laatste zin van het interview vlak voor de Kerst in Hotel de Wereld, die Lysbeth (voorzitster Pad v.d. Vrijheid) bij me afnam.
Over deze zin heb ik de laatste dagen nagedacht. Wat heeft het wandelen van het Pad v.d. Vrijheid mij gebracht? Afgelopen woensdag tijdens een ochtendwandeling door mijn woonplaats, kreeg ik een inzicht over deze vraag.
Eenieder van ons heeft denk ik misschien wel een interne/inwendig Pad van de Vrijheid, of misschien wel een Pad naar de Vrijheid. In een mensenleven zullen er net zoals tijdens onze wandelingen, herinneringen zijn aan gebeurtenissen waarbij je even mag stilstaan, en dan weer voelen. Net zoals we tijdens onze wandelingen stilstonden bij plekken waar gevochten is, mensen boven zichzelf uitstegen, moed toonden, angst hadden, wanhopig waren, verdriet en pijn hadden. En vervolgens liepen we door en misschien konden we het loslaten dat wat we net ervaren hadden, en liepen we vervolgens weer door prachtige gebieden, en dat zou je ook intern/inwendig/naar binnen kijkend kunnen doen. Even stilstaan bij je persoonlijke herinneringen, het nogmaals voelen, het er laten zijn, het misschien wel kunnen loslaten en dan weer door met dit prachtige leven waarin je mag leven. Ik gun mezelf en ook de andere deze wijsheid. Ik ben blij en dankbaar dat ik dit inzicht heb gekregen en ik hoop dat het mij helpt om mijn lastige momenten in mijn leven met een andere bril te gaan bekijken. Met meer afstand, maar met het besef dat het een deel van mij is, en dat het er mag zijn.
Dan rest mij nog een woord van dank voor iedereen die het mogelijk heeft gemaakt dat er een Pad van de Vrijheid bestaat. Met name Lysbeth, die mij inspireerde en altijd positief benaderd heeft. Dank je wel!!! Ook Ilonne van outdoorwinkel Bas Buitensport in Wageningen, die iedere keer mijn verslag op Facebook en op de site van Pad van de Vrijheid publiceerde. Ook de 53 wandelaars, die dit project tot een succes hebben gemaakt. Groetjes Pascal
Mede wandelaar Jeanne heeft op haar blog een mooi fotoverslag gemaakt van deze wandeling.